سەمای بڵێسەكان

 سەمای بڵێسەكان

ئەمجارەیان ...؟

لەنێو چەمی ئاگرەوە، مەراقەكانی هەڵدەڕژێ‌.

خۆی لەبەر پرووشەی تاڤگەكان هەڵەخا و 

چنگی لە ئازار گیرئەكات،

تا خۆر بەدیكا ... تا ئازادبوونی خۆی بدۆزێتەوە.

ئەو لەسەر ڕێی سەفەرێكدایە،

بەرەو دۆزینەوەی خۆرێكی دی،

بەرەو پاكیزەبوونەوە لە جەستەیەكی ئازاددا،

پشت لە زەمینەیەكی درۆزن.

یەكەم مانیفێست، بەڕق دەنووسێتەوە و 

تژی دەكات لە وشە قوتوكراوەكانی ژیان،

كە سەردەمی بەسەرچوونیان تیا نەنووسراوە.

تژی دەكات...

لەوهەناسانەی بە ئاهی چێژ لێیان وەرگرت.

ئەو مانیفێستێك دەنووسێتەوە؛

دوور لە كیبریای كەسێكی ئازاد.

قووڵ لە ناسۆرەكانی یەكەم دەركەوتن وەك مێ!

یەكەم قوربانی، كە هەر رۆژ چەقۆی لەسەر مل بێ!

كە هەرساڵ، 

پیتێك دەدۆڕێنێ لە وشەی سواوی ئازادی.

ئەو مانیفێستە تژییە لە تكا.

تژییە لە نەفرەت.

تژییە لە نزا.

مانیفێستێكە بەرد بیرەخاتەوە، بیری یەكەم هاویشتن.

ڕق چاپدەكاتەوە لەسەر كالانی یەكەم خەنجەر.

نەفرەت دەگێڕێتەوە ناو بازنە.

ئەو هەموو بازنانە دەنووسێتەوە،

كە ڕەنگ بە ژیانەوە ناهێڵن، لە ناوەوەدا.

تازە ئەو قاچاغە بە ژیان.

ئاخر ئەو نایەوێ‌ وەك كوكوختیێكی شەرمن،

لە پەراوێزی ژیان بگیرسێتەوە.

نایەوێ‌ لە عەرشی لەنجە دایبگرن.

دەیەوێ‌ ئاگر سەمای بڵێسەكانی خۆی پێببەخشێ،

تا دڵەكان بینووسنەوە.

تا ئەشكەكان حیكایەتی بگێڕنەوە.

*                             *

ئەشكێكم بەر لە ڕژان گوتی؛

بەر لەوەی بێتە وجودم

لەنێو تەمی تەنیاییدا، وەك جێماوێكی بێ ئۆقرە،

یەكەم سەفەری سەرسامیم،

پەلكەزێڕینە خۆی بە تەنافی هەڵواسی!

ئاگر بەو مەزنییەی خۆیەوە،

نەكەوتبووەوە لە هەناسەكانی نێوانمان.

ئاگر بەو هەموو ئامادەییەوە،

بەری یەكەم لافاوی پێنەگیرابوو.

چزووەكانی  پێنەبەخشیبووم.

ڕاینەگواستبوومە بەردەم یەكەم پەرستگای.

هێشتا زووبوو لەوە بگەم.

ئەو هەموو مۆسیقایە دەكوژێ‌،

كە لە سینەی "یار" هێشتا مابوو قوڵپ بدەن.

كە لە لەنجەی "یار" هێشتا مابوو بپشكوێن. 

كە لە پێچی ئەگریجەیدا هێشتا مابوو بخرێنە سەر ژێی كەمان.

نەمدەزانی، 

باوەشی درۆیین بۆ "یار" دەكاتەوە.

"من" وەك نامەیەكی قەدكراو .

لەنێو پەڕەی یادگارییەكانی ڕۆحییدا گڕدەدا.

وەك بۆنێكی جێماو لەنێو ئەگریجەكانیدا،

دەمكاتە بۆیاخێكی خۆڵەمێشی و 

ڕەشەبایەك سواقدەدات.

نەمدەزانی ئەو هەموو پەنجەمۆرانەم  وەك پەروانە هەڵدەوەرێن.

نەمدەزانی ئەو هەموو چیرۆكانەم بێ باڵ دەمێننەوە. 

لە قیژە زیاتر وشەیەك ئەدا ناكەن.

ئەی یار، ئێستا كونجێك نەماوە لە ڕۆحما، 

مەشخەڵێكی تیا نەبینی.

نۆتەیەك نەماوە، ئاوازەكانی قیژەی نەچووبنەسەر. 

چەند هاوارێكی خنكاوم. 

چەند توڕەیێكی فەرامۆشكراو و 

چەند موسافیرێكی بێنەوام.

چەند ڕاهیبێكی غەمین و تاق و تەنیام!

*                                      *

ئەی یار، فەرامۆشیم بە ئاگردێت،

كە لە خەیاڵمەوە وەك ئاو دەڕژێتە سۆمام. 

كە لە دڵمەوە بەردەبێتە یادگارییەكان.

وەك پەڕەی سووتاوی دەم " با"....دەمبا

دەمبا...دەمبا. 

دەمكات بە گەرووی دەربەندێك، وەك شاژنێك هەرتۆی تێدا.

دەمخاتە ئەو بۆشاییەی لە تەك ناوت بێ ناونیشان ماوەتەوە !

من لەمەولا بە تەنیانیم.

لەگەڵ بۆنتا، پێچدەدەم بە كۆڵانەكانی عیشق. 

لەگەڵ هاوارەكانتدا، كوچە كوچە وەك سەدایەك بە شوێنتەوەم.

تۆ نابینی بوومەتە چەتری ئەو بەردانەی بە دوای سەرتەوەن.

تۆنابینی بوومەتە سەفیری تۆ. 

ئەو هەموو كەللەپووچانەم كردوونەتە بەردەباز و

وڵاتی ئەو هەموو دڵە دەبڕم ...تا بێنمەزمان سووتانی تۆ؟

22/10 _28/10/2012 هەولێر

تێبینی: ئەم چامەیە لەناو  کتێبی شیعری (وەرە لە باخ پێت دەڵێم) دایە.

مناڵێک لەسەر مانگە

 مناڵێک لەسەر مانگە

پیاوێک لە خانەقایەکی شاری سلێمانی کەشکۆڵێک جێدێڵێت و وەک ڕۆمانێک دەکەوێتە بەر دیدەی ئێمەی خوێنەر. 

یەکەم ڕستەی ئەم ڕۆمانە، سەرنجمان بۆ بابەتی خەتخۆشی ڕادەکێشێ و نووسەر زۆر بەجوانی هەڵوەستەی لەسەر ئەم هونەرە جوانەدا کردووە، هونەرێک خەریکە تەکنەلۆژیای نوێ ئەویش دەپێچێتەوە، وەک هەموو ئەو جوانییانەی مرۆڤ لەڕێی دەست و هزرییەوە ئافراندوونی و خەریکە تەکنەلۆژیا بێ بەهایان بکات و نرخێکیان بۆ دانەنێ. 

تەکنیکی ڕۆمانەکە وایە، نابێت سەرنجت لەسەر ڕووداو و وێنەکان لابچێ، چون هەمووی گرێچنن و بەیەکەوە ئەم ڕۆمانە تەواو دەکەن، هەرچەندە لە ڕوودا وا بەدیار ناکەوێ، بەڵام هەموو بڕگەکانی پێکەوە گرێدراون. 

لێرەش وەک ئەو قسە باوەی هەمیشە گوێمان لێ دەبێ، هونەر ناتوانێ دابینی ژیانی هۆنەر بکات، بۆیە بەسەر ژیانی کولەمەرگی سەید موحسیندا دەکەوین، کە ئەویش وەک هونەرمەندێک تا دەمرێ کرێچییە، بەڵام جوانترین تابلۆی خەتخۆشی لەدوای خۆی بەجێدێڵێ، کە سەرمایەی تەواوی ژیانی بوون. بە کۆچی دوایی سەید موحسین، ڕۆڵی ئەو وەک کاراکتەرێکی ناو ئەم ڕۆمانە دوایی نایێت، بەڵکو ئەبێتە گوێزەرەوەی پڵۆت و گرێچنی ڕووداوەکانی دوای خۆی، کە ڕاستەوخۆ لەگەڵ پیاوێک بەریەک دەکەوین، تەواوکەری کار و خولیاکانی سەید موحسینە، لێرەدا و لە بەشەکانی دواتر، کە زۆربەی ڕووپەڕی ڕۆمانەکە داگیر دەکات، بەرکەوتنمان لەگەڵ سێ کاراکتەری سەرەکی دەبێ، پیاوێک، کە ئەشبێتە گێڕەرەوەی هەمووشتزان، منداڵێکی ئیفلیج بەناوی سیا و ڕاژۆ، کە تا بەشەکانی کۆتایی وا دەزانین باوکی سیایە. 

ئەم پیاوە بۆ ماوەی ساڵێک لە خانەقایەک لە شاری سلێمانییدا دەژیێت و خۆی سەرقاڵی نووسینەوەی شیعری شاعیران و دواتر دۆزینەوەی چەند غەزەلێکی مەحوی شاعیر و  بۆنکردنی هەبوونی ئەم غەزەلە وایلێدەکات سەرهەڵبگرێ و بەرەو سابڵاخ بڕوات، بەڵام لەسەر سنوور بەڕێکەوت ، ڕاژۆ دەبینێ. لە وەسفی کات و شوێندا دەڵێت: لە شەوێکی شین دا، ئەم شەوە شینە سەرخۆشی کردم و لەپڕ لەژێر کۆمەڵێک دارگوێزدا چاوم کردەوە و سیام لە باوەش گرت، ئەم ڕووداوە کتوپڕە ڕێڕەوی ژیان و چارەنووسی دەگۆڕێت، چونکە ئەو مەرامێکی تری هەیە، کەچی ئەم ڕووداوە دێتە پێش و ناتوانێ بەسەرییدا بازبدات.  هەر لەوێ لەژێر تریفەی مانگ خێرا ڕاژۆ جێ دەهێڵێ و دەبینێ چۆن دەکوژرێ. بۆ ڕۆژی دواتر کە خۆڵباریینە، سواری پاسێک دەبێ و بەرەو شارێکی دوور دەڕوات، لە گوندێکی سارای عەرەبنشین دەگیرسێتەوە، تا کۆتایی چیرۆکەکە لەوێ دەگوزەرێنێ. 

ئەوەی لەم بەشەدا گرنگە، قووڵبوونەوەی نووسەرە بەناو دنیای عیرفاندا لەڕێی کاراکتەرەکەیەوە، هەمیشە جەدەلێک دروست دەکات، بۆ خۆ دۆزینەوە و تێگەیشتن لە بوون و خودا، ئەم بەشەی زۆر بالکێشە. 

وەک  زۆربەی چیرۆکەکان، کۆتایی ئەم چیرۆکەش لەگەڵ مردنی یەکێک لە کاراکتەرە سەرەکییەکان بەرەو کۆتایی دەڕوات، بەڵام ئەوەی نایەوێ دەستهەڵبگرێ و بکەوێ کەشکۆڵەکەیە، کە هەموو ئەو شوێنانە دەکات و دواجار خانەقا ئەبێتە دوا مەئوای، هەروەک چۆن لەسەرەتادا ئەوەمان بەگوێدا دەچرپێنێ، کە تەواوی ڕووداوەکە کەشکۆڵێک کۆیان دەکاتەوە. 

ئەم ڕۆمانە، هیوا قادر نووسیویەتی و ۲۲٤ لاپەڕەیە.

بەرپرسیارێتی پەكەكە لەدۆخی ناوخۆی توركیا

 هاوڕییانى بەڕیز ئەتوانن ئەم بابەتە لەسایتى knnc ش بخوێننەوە .

بەرپرسیارێتی پەكەكە لەدۆخی ناوخۆی توركیا

حەسەن مستەفا

گومانی تێدانیە پەیوەندیێكی بەتین تەنانەت ئۆرگانیش لەنێوان پەكەكەو هەدەپەو ئۆجەلانداهەیە، یان بەجۆرێكی دیكە ئەگەر ناوی تریان بخەینەسەر ( قەندیل- ئامەد- ئیمرالی)، بەڵام ئەوەی گرنگە دەستنیشانكردنی جۆری پەیوەندییەكانیانە.

 پەیوەندی نێوان قەندیل -ئیمرالی پەیوەندیێكی رۆحییە لەنێوان سەرۆكی رێكخراوەكە‌و هەیكەلی رێكخستنی رێكخراوەكە، كە وەك كاریزما ئەبینرێ لەلایان. كاریگەرییەكە لەساڵی1999 تائێستا بەتینتر‌و پڕ واتاتر‌و رەمزیتربووە، چونكە پەكەكە بەر لەم بەروارەش ئۆجەلانی وەك سیمبولی خۆی ئەبینی‌و زۆرجاریش چوارچێوەی فراوانتری پێدەدا، ئەم نەخشاندنە ئەبووە هۆی هەراسانكردنی نەیارانی، بەتایبەت كە بەسەرۆكی نەتەوەیی ناویان دەبرد، ئەمڕۆ هەر بەتەنیا پەكەكە، ئۆجەلان وەك سیمبولێك نابینن، بەڵكو بۆ كەسانێكی نیشتمانپەروەر یان بان نیشتمانی ئەوانەی رەوایەتی بەخەباتی ئینتەرناسیۆنالی دەدەن‌و خۆیان لەڕیزەكان یان لەپاڵپشتیكردنی ( كەجەكە) دا دەبینننەوە، دەیبینن. بەپێچەوانەی پێشبینییەكانی توركیا، پێیان وابوو ئەگەر ئۆجەلان دەستگیربكەن، ئەوا ئەتوانن پارتەكە بپوكێننەوە، بۆیە هەموو هەوڵیان خستەگەر بۆ دەستگیركردنی ئۆجەلان، تا دواجار لە تەوقیتێكدا كە بۆ توركیا‌و  نەتانیاهۆ  گونجاو بوو، بەتایبەت كە  دەزگای زانیاری مۆساد لەدوو هەوڵدا شكستی هێنابوو یەكێكیان بۆ تیرۆركردنی خالد مەشعەل  سەركردەی حەماس لەعەممانی پایتەختی ئەردەن لەلایەن دەستەیەكی كیدۆن‌و دووەمیشیان تیرۆركردنی عەبدوڵڵا زێن ناوێك لە شاری  لیفەبێلدی سویسرا، كە بەڕەچەڵەك كەسێكی لوبنانی شیعە مەزهەب بوو بۆ رێكخراوی حزب الله كاری دەكرد. بۆیە نەتانیاهۆ بۆ شاردنەوەی شكستەكانی رەزامەندی فەرموو بۆ بڵند ئەجەوید بۆ دەستگیركردنی عەبدوڵلا ئۆجەلان ‌و ئەوەبوو لە كۆمپلۆیەكی نێودەوڵەتی ئۆجەلانیان بەزیندووی خستە ناودەستی تیمێكی توركیا لەنایرۆبی، لەوێ رۆژێوە گۆڕانێكی ریشەیی بەسەر شێوازی خەبات... شێوازی بەرنامە‌و بیركردنەوەی رابەرانی پەكەكەداهات ، لەگواستنەوەی شێوازی خەبات لەتوندوتیژی بەرەو كۆمەڵگای دیموكراسی كە تێیدا پارت‌و رێكخراوە مەدەنییەكان زیاتر رۆڵ بگێڕن بۆ ئێستا‌و ئایندەی وڵات، لەژێر ناوی كەجەكەدا، وەك چەتری كۆكەرەوە بۆ تەواوی حزب‌و رێكخراوە سیاسی‌و مەدەنی‌و كۆمەڵایەتییەكانیان‌و هەمووشیان یەك رابەریان قەبولە ئەویش ئۆجەلانە، كەواتە دەوڵەتی توركیا بەدەستگیركردنی ئۆجەلان نەك قازانجی نەكرد، بەڵكو رووبەڕووە لەگەڵ شێوازێكی تازە لەخەبات ئەویش لەلایەكەوە خەباتی پەكەكەیە لەپاڵ فشارە ناڕەواكانی دەوڵەتی توركیا بۆسەر شارەكانی باكور، خۆی  لەسەر نەخشەی ستراتیژی عەسكەری لەناوبردنی داعش لەعێراق‌و سوریا دەبینێتەوە.  لەلایەكی دیكەشەوە خەباتی دیموكراسی‌و مەدەنییە، كە زیاتر لەناوەوەی وڵات بەریەك دەكەون‌و لەگواستنەوەی چەندین هەنگاوی پێكهێنانی پارت‌و رێكخراو، دواجار بەوەگەیشتن كە هەموویان بەناوی هەدەپە بەشداری لەهەڵبژاردنەكاندا بكەن. ئەوەبوو لەهەڵبژاردنی مانگی شەشی 2015 ‌و مانگی 11ی هەمان ساڵ هەدەپە توانی بەربەستەكان تێكبشكێنێ‌و ترسێكی گەورە بخاتە دڵی ئەردۆغانی ركابەر‌و خەونە ئیمپراتۆڕییەكەی لەباربەرێ. 

 تائێرە ئەگەر زمان‌و كرداری دیموكراسی كەوتیبَتەكار، بەڵام لەمڕۆژە بەدوا كرداری نادیموكراسی‌و كپكردنی دەنگی ئازادی ‌و بەیەكەوەژیان دەستیان دراوەتێ بەشێوازێك كە كردەوەكانی تەواوی رژێمە دیكتاتۆرو فاشییەكانمان بیرەخاتەوە، چ ئەوانەی رۆیشتوون‌و كەوتوونەتە زبڵدانی مێژوو، چ ئەوانەی ئەم بەرنامەیە پەیڕەودەكەن‌و بەردەوامن لەسەری. 

 هەنگاوەكانی ئەردۆغان زۆر دیارن، هەر لەرەتكردنەوەی دەستی ئاشتی، كە ( ئیمڕالی – قەندیل- ئامەد) هاوڕابوون لەسەر بەموخاتبگرتنی ئۆجەلان بۆ پرۆسەی ئاشتی، جیاواز لەو رایانەی  پێیان وایە درزێك یان كەلێنێك لەنێوان ئەم پێكهاتانەدا هەیە، ئەمانەی  وائەڵێن لەكاوێژكردنی وتەكانی ئەردۆغان زیاتر شتێكی دیكەیان نەگوتوە. بەتایبەت كە هەندێك راستەوخۆ یان ناڕاستەوخۆ قەڵەمەكەیان خستۆتەكار بۆ نیشاندانی گوایە هەبوونی ناكۆكی یان گومان خستنەسەر ئەو خەباتە چەكدارییە رەوایەی كە داداگای برۆكسل دانی بەشەرعییەتی شۆڕشگێڕییەكەیدانا، یان گوایە گەریلا دەستپێشخەربووە لەهەڵگیرسانەوەی شەڕ، ئەمانە ئەیانەوێ رای گشتی چەواشەبكەن، ئەگینا پانۆڕامای رووداوەكان روونن ‌و زۆریش دوورنین. هەر لەپەكخستنی پرۆسەی ئاشتی كە پەكەكە لە ساڵی 1999 تا 2004 تاكلایەنە ئیلتیزامیان بەبڕیاری سەرۆكەكەیانەوەكرد. لەوێشەوە درێژدەبێتەوە تا دەگات بەساڵی 2014 كە لەهەموو ئەم ماوەیەدا پەكەكە دانی بەخۆیداگرت، چالاكییەكانی سڕكرد‌و هەموویان بەخەباتی مەدەنی بۆ ناوشارەكان سپارد، كە باشترین نوێنەرایەتیشیان بێگومان چالاكوانانی هادەپ بوون، هەروەها ئەردۆغان بوو كە رێی سەردانییكردنی ئەندامانی خێزان‌و پارێزەرەكانی لەئۆجەلان قەدەغەكرد، لەهەموویشی گرنگتر‌و پەیوەندیییدارتر بە هەڵگیرسانەوەی شەڕ لەنێوان هەردوولا كارەساتی شاری سوروج بوو كە تێیدا 33 ئەندام‌و چالاكوانی مەدەنی كورد شەهیدكەوتن لەئەنجامی تەقینەوەیەكی گوماناوی، كە هەموولا پەنجەی تاوان بۆ دەزگای زانیاری میت درێژدەكەن، ئەمانەن موبادەرەكانی شەڕ نەوەك ئەوەی هەركەسێك بیەوێ بەمەیلی ئەردۆغان تاوانی شەڕ بخاتە ئەستۆی گەریلا. بەڵام گومانی تَێدانیە لەبەرامبەر رژانی خوێنی چالاكوانە گەنجەكان كە خەریكی ئامادەكاری‌و كۆمەك بوون بۆ شاری كۆبانێ، دوو پۆلیس بەدەستی گەنجە خوێن گەرمەكان كوژران، ئەمە دانانی بەردی بناغەی یەكەم چیرۆكی ئەم شەڕەیە كە دەوڵەت چەندین پیلانی بۆدانا تا دواجار نەخشەكەی سەریگرت، ئەبوا پەكەكە لەم خاڵەدا هوشیارتربووایە‌و نەكەوتبایەتە تەڵەكەوە، بەڵام دوای ئەوەی دەوڵەتی تورك گەمارۆی خستەسەر شارە كوردیەكان‌و باری نائاسایی راگەیاند‌و دەستیكرد بەكوشتنی هاوڵاتیە مەدەنییەكان لەشارە كوردییەكان، ئەكرا هێزێكی وەك پەكەكە لەدیار ئەم تاوانانەو دڕندایەتییە تەنها نمایشكارێك بێ... ؟ ئەوانەی وابیردەكەنەوە ئەیانەوێ پەكەكە وەك هێزێكی پاڵپشت ‌و بەرگریكار لە(گەل)  جیابكەنەوە، كە پەكەكە هەرگیز ئەمەی قەبول نیە ،چونكە ئەو خۆی بەهێزێك ئەزانێ لەقوڵایی جەماوەرەوە سەریهەڵداوەو وەك شەكرو ئاو ئاوێتەی یەكترین.